FMD en vrouwengezondheid. Vasten en hormonale balans
Onderzoek naar vrouwen en vasten laat zien dat de fysiologische en hormonale reacties op vasten verschillen afhankelijk van de menstruatiefase en specifieke hormooninteracties.
Deze nuances begrijpen is cruciaal, vooral bij het toepassen van gestructureerde vastenprotocollen zoals de Vasten-nabootsend dieet (FMD).
Menstruatiecyclusfasen en effecten van vasten
Follikelfase (Dag 1 tot ~10-12): deze fase begint met de menstruatie en omvat de stijging van oestrogeen terwijl progesteron laag blijft.
Bewijs toont aan vrouwen zijn over het algemeen veerkrachtiger bij vasten tijdens deze fase.
Metabole flexibiliteit is groter, en vasten of de FMD wordt doorgaans beter verdragen met minder verstoringen in de reproductieve hormonen.
Studies tonen aan dat vasten in dit venster geen significante menstruatiestoornissen veroorzaakt, metabole voordelen ondersteunt en cellulaire vernieuwing bevordert door processen zoals autofagie die door vasten worden geactiveerd.
Luteale fase (Na de eisprong tot aan de menstruatie): stijgend progesteron kenmerkt deze fase, die het lichaam voorbereidt op een mogelijke zwangerschap.
Onderzoek suggereert dat vasten tijdens de luteale fase het cortisolgehalte (stresshormoon) kan verhogen, leptine (belangrijk voor regulatie van voortplantingshormonen) kan verlagen, en verhoogt het risico op menstruatiestoornissen of premenstruele klachten.
Vrouwen kunnen meer vermoeidheid, stemmingswisselingen en metabole stress ervaren, waardoor deze fase minder geschikt is voor intensief vasten zoals FMD.
Hormonale interacties met vasten
Oestrogeen en progesteron
Vasten kan de hypothalamus-hypofyse-ovariële (HPO) as onderdrukken, waardoor de afgifte van gonadotrofine-releasing hormoon (GnRH) vermindert, wat kan leiden tot lagere oestrogeen- en
progesteronproductie, vooral als het vasten langdurig of op het verkeerde moment gebeurt.
Deze onderdrukking kan leiden tot ovulatiestoornissen of amenorroe als een energiebesparende reactie.
Leptine, een hormoon dat energietoereikendheid signaleert, daalt tijdens vasten.
Verminderde leptine beïnvloedt de afgifte van voortplantingshormonen (LH, FSH) negatief, wat kan bijdragen aan onregelmatige menstruatie, vooral als het energietekort aanhoudt.
Androgenen (bijv. Testosteron): bij vrouwen met aandoeningen zoals het polycysteus-ovariumsyndroom (PCOS), intermitterend vasten of tijdsbeperkt eten heeft aangetoond dat het androgeenmarkers zoals testosteron en de vrije androgeenindex verlaagt, wat vaak zorgt voor een regelmatiger menstruatiepatroon en verbeterde vruchtbaarheid.
Bij vrouwen zonder PCOS is de impact op androgenen minder uitgesproken, maar vasten kan de androgeenspiegel alsnog licht verlagen.
Vasten, lichaamsbeweging en stress
Vasten verhoogt het cortisolgehalte, vooral in combinatie met intensieve lichaamsbeweging of tijdens kwetsbare hormonale fasen zoals de luteale fase.
Verhoogd cortisol verergert menstruatiestoornissen en metabolische belasting.
Daarom is matige in plaats van intensieve lichaamsbeweging tijdens vasten, met name FMD tijdens cycli wordt geadviseerd om overmatige fysiologische stress te vermijden.
Stressmanagement en het vermijden van gelijktijdige hoge fysieke belasting tijdens vasten ondersteunt hormonale stabiliteit en algehele gezondheid.
Specifieke aandachtspunten voor het vasten-nabootsend dieet (FMD) bij vrouwen
Vrouwen met menstruatiestoornissen, PCOS of andere endocriene aandoeningen dienen raadpleeg zorgprofessionals voorafgaand aan de start FMD om persoonlijke timing en ondersteuning te garanderen.
Het monitoren van menstruatiepatronen, energieniveaus en stresssymptomen tijdens FMD het is belangrijk om de timing of intensiteit indien nodig aan te passen.
Samenvattend: het bewijs ondersteunt sterk een cyclusbewuste aanpak van vasten bij vrouwen.
De FMDDe voordelen voor de metabole gezondheid, zoals een lagere bloedsuiker, LDL-cholesterol, visceraal vet en ontstekingsmarkers, zijn maximaal wanneer het wordt ingepland tijdens de folliculaire fase om het evenwicht van de voortplantingshormonen te beschermen.
Bewustzijn van hormonale schommelingen—vooral oestrogeen, progesteron, leptine en androgenen—en hun interactie met vasten en inspanningsstress is essentieel voor het optimaliseren van resultaten en het minimaliseren van mogelijke bijwerkingen.
Referenties
1. Hooshiar SH, Yazdani A, Jafarnejad S. Effect van een aangepast afwisselend vastendieet op de ernst van het premenstrueel syndroom en de aan gezondheid gerelateerde kwaliteit van leven bij vrouwen met overgewicht of obesitas: een trial studieprotocol. Trials. 2023; PMC10163452.
2. Hooshiar SH, Yazdani A, et al. Verbetert een afwisselend vastendieet de ernst van het premenstrueel syndroom en de kwaliteit van leven bij obese vrouwen? Frontiers in Nutrition. 2024; 10:1298831.
3. Mishra A, et al. Vasten-nabootsende dieetcycli versus een mediterraan dieet bij mensen met overgewicht of obesitas en een verhoogd risico op hart- en vaatziekten: vergelijkende studie. Nature Aging. 2023; artikelnummer s44324-023-00002-1.
4. Nair PMK, et al. Rol van therapeutisch vasten in de gezondheid van vrouwen: een overzicht. Journal of Obstetrics and Gynaecology. 2016; PMC4960941.
5. Brandhorst S, et al. Fasting-mimicking diet veroorzaakt veranderingen in lever- en bloedmarkers die wijzen op een lagere biologische leeftijd en ziekterisico. Nature Communications. 2024; PMC-artikel.
6. Klinisch onderzoek: Effecten van het vasten-nabootsend dieet (FMD) bij vrouwen met het polycysteus-ovariumsyndroom. Clinicaltrial.be.
7. Micarelli A, et al. Verbeteringen in chemosensoriek en cardiometabolisme na een 5-daags vasten-nabootsend dieet bij mensen met overgewicht of obesitas. Scientific Reports. 2025.